Dat je gaat “rellen” als de Champagne op is, dat kunnen wij uiteraard begrijpen. (daarnaast hebben we ook gewoon de oplossing) maar de echte Champagnerellen vonden plaats in 1911.
Hoe ontstond het?
In de tweede helft van de 19e eeuw was Champagne ook hard getroffen door de phylloxera uitbraak. Doe daarbij dan nog eens de hoge kosten voor de grond in de Champagne, de kosten voor het weer opbouwen van hun wijngaarden, en zoals altijd de te hoge belastingen, dan stond alles al klaar voor wat vuurwerk. Toen begin 20e eeuw er ook een paar slechte jaren waren qua klimaat, begon het water wel aan de lippen te staan bij de Champagneboeren.
In 1904 wordt de Fédération des syndicats viticoles de la Champagne gestart, zij vertegenwoordigen de Champagnemakers en hebben als doel om fraude en het gebruik van goedkope druiven in Champagne tegen te gaan. In 1908 bepaalt de Franse overheid, dat Champagne alleen Champagne mag heten als het uit het noordelijk gebied, de Marne en Aisne, kwam. De boeren in het zuiden van de Champagne waren het hier uiteraard niet mee eens, want zij leverden veel druiven aan de wijnmakers in het noorden. De komende jaren wordt er al veel gedemonstreerd tegen deze praktijken maar ook tegen de fraude.
Interessant weetje is dat in 1907 ook al een opstand was in de Languedoc. Zij zagen met lede ogen hoe de goedkopere wijnen uit Algerije op hun markt werden gebracht, maar ook hoe met toegevoegde suiker het alcoholpercentage werd opgekrikt. Dit was al een paar jaar aan het opbouwen.
1911
Op 17 januari 1911 in het dorpje Damery worden alle druiven, die net waren gelost in de rivier de Marne gegooid omdat deze niet uit de Champagne zouden komen. Ook wordt bij een andere wijnmaker de wijn in de Marne gegooid omdat hier sprake van fraude zou zijn. De volgende dag(en) wordt dit ook herhaald in Hautvilliers en andere huizen in de Marne regio. Het leger komt er aan pas om weer wat rust te brengen.
Het Franse Parlement neemt vervolgens de wet van 10 februari 1911 aan, waarop staat dat op Champagne, het woord Champagne moet voorkomen op het label, doppen en verpakkingen. Ook moet er op staat dat het een wijn betreft die van wijngaarden uit de Champagne komt (Vin déclaré originaire de la Champagne viticole). Dit is ook de wet waarin wordt bepaald dat alleen de druiven uit de Marne en de Aisne als origineel uit de Champagne aangeduid mogen worden. Dit was een klap in het gezicht voor de wijnboeren uit het zuidelijk gelegen Aube die veel druiven aanleverden.
De big bang op 11 april 1911
Helaas; op 11 april 1911 komt er een telegram uit Paris .. de senaat heeft zojuist besloten dat zij vertrouwen hebben dat er zo snel mogelijk een wet zal moeten komen om fraude te gaan, zonder de territoriale grenzen te handhaven waarbij dus ook druiven uit andere gebieden gebruikt mogen worden. Die nacht al worden in Damery, Dizy en Äy de kelders van frauduleuze handelaren opengebroken en geplunderd. Op 12 april staan er zo’n 5000-6000 wijnboeren uit 51 dorpjes tegenover de 600 man cavalerie. Rond het middaguur gaan ongeveer 2000 mensen de aanval in om Äy binnen te komen en dit lukt ook vrij snel, waarna de plunderingen weer verder gaan. Enkele champagnehuizen, die niet eens wat met de fraude te maken hebben, gaan in vlammen op.
Op 12 april gaat er ook een groep wijnboeren richting Epernay. Zij komen uit Moussy en nabijgelegen dorpjes. En passant plunderen ze al een champagnehuis in Pierry. Bij aankomst in Epernay plunderen ze ook een transporteur, die een bekende fraudeur is). De Prefect van Epernay roept wat ruiters terug uit Äy en gaat zo de relschoppers in Epernay te lijf. Aan het einde van de middag (toeval rond borreltijd??) is de rust weer hersteld in Epernay.
Op 13 en 14 april zijn er nog wat kleine relletjes in Venteuil, Trépail, Vertus en Epernay. Op 15 april is het weer rustig, maar met 40.000 soldaten ter plekke is dat niet heel gek.
Het zuiden van de Champagne
Rond dezelfde tijd zijn ook de rellen in het zuiden van de Champagne. De regio Bar-Sur-Aube leverde veel wijnen aan het noorden van de Champagne, maar dat was ineens niet meer echt Champagne…. (Interessant is dat Bar-sur-Seine en Les Riceys toen nog officieel bij de Bourgogne hoorden). De wijnboeren uit Bar-Sur-Aube trokken naar Troyes, het historische politieke centrum van de provincie Champagne. In het zuiden werden meerdere manifestaties gehouden. Ze gaan in belastingstaking en in vele dorpen treden gemeenteraadsleden af. In de komende maanden gaan ze vaak de straat op en het absolute hoogtepunt wordt wel als ze op 9 april met 6000-7000 wijnboeren in Troyes staan. Deze laatste demonstratie is eigenlijk al heel positief omdat bleek dat enkele dagen eerder al een motie was aangenomen om ook dit deel van de Champagne officieel te erkennen.
En toen?
In het noorden was ondertussen het grote opruimen begonnen. Helaas waren bij de gewelddadige rellen daar veel vernielingen aangericht. In het zuiden bleef met toch nog met enige argwaan naar de politiek kijken. Maar op 7 juni 1911 werd dan officieel het decreet aangenomen, dat er een tweede Champagne gebied was en deze bestond niet alleen uit het zuiden: Bar-Sur-Aube, Bar-Sur-Seine, maar ook de noordelijk gelegen dorpen/gebieden Chavanges en Villenauxe, Wassy, Nanteuil en Citry, Sainte-Menehould, Vitry-le-François waren toegevoegd
Afbeelding en originele teksten (uiteraard vertaald en ingekort) van maisons-champagne
